Natuurlijk Scandinavië

Een zon die maar niet ondergaat

  • Noorwegen, Zweden, Finland, Spitsbergen

Overal in het noorden van Scandinavië en Finland gaat de zon niet onder, wekenlang. En op sommige plaatsen zoals Svalbard, zelfs maandenlang niet. 24 uur zon: een fascinerende ervaring die middernachtzon. Met als hoogtepunt de midzomerfeesten. 

Boven de poolcirkel gaat de zon een aantal weken lang niet onder gedurende het midden van de zomer. Het centrale moment daarin is de langste dag van het jaar: 21 juni. Op diverse plaatsen in Noorwegen, Zweden en Finland wordt deze dag uitbundig gevierd. In elk van de Noordelijke landen hebben ze een aparte benaming voor de langste dag en ook het vieren geschiedt soms op verschillende momenten. In Noorwegen heet de feestdag Sankthansaften. Zoals de naam al verraadt heeft het feest te maken met de geboorte van Johannes én de langste dag van het jaar.  De dag wordt gevierd op de 23e juni. In Zweden wordt de dag aangeduid als Midtsommerafton en werd oorspronkelijk de 24e juni gevierd; inmiddels is gekozen voor een vaste dag: een vrijdag tussen 20 en 26 juni. In Finland wordt de langste dag aangeduid als Juhannuspäivä en de Finnen hebben de zaterdag rond de 24e juni aangewezen als dé dag voor hun midzomerfeesten. 

Noord-Noorwegen en Svalbard
Het vroegst met het verschijnsel middernachtzon is Svalbard; daar gaat de zon al niet meer onder vanaf 20 april. Tot maar liefst 23 augustus blijft het 24 uur licht op Svalbard, daarna worden de dagen langzaam weer korter om in de winter op nul uur licht uit te komen. Op de Noordkaap blijft het 24 uur licht tussen 12 mei en 1 augustus. In Tromsø is dat het geval tussen 18 mei en 25 juli. Gaan we iets zakken naar Harstad dan is het tussen 22 mei en 21 juli. In Bodø, dat net boven de poolcirkel ligt, is de middernachtzon te zien tussen 31 mei en 12 juli.

Middernachtzon in Zweden
In Kiruna gaat de zon niet onder in de periode van 31 mei tot 11 juli; in Gällivare, in Zweeds Lapland is dat van 4 juni tot tot 12 juli. In Jokkmokk, ook in Zweeds Lapland, maar dan iets zuidelijker is dat van 8 juni tot 3 augustus. In Abisko en Björkliden gaat de zon niet onder tussen 17 juni en 19 juli. 

Middernachtzon in Finland
Een van de noordelijkste plaatsen in Finland is Utsjoki; daar gaat de zon niet onder in de periode van 17 mei tot 26 juli. In Ivalo is de middernachtzon te zien tussen 22 mei en 20 juli; in het iets zuidelijker gelegen Kittilä gaat de zon niet onder tussen 29 mei en 14 juli; voor Rovaniemi is dat tussen 6 juni en 7 juli. 

Voor alle noordelijke landen geldt dat de lichte nachten ook iets ruimer buiten deze periodes er zijn, alleen het definitief niet ondergaan van de zon valt in de genoemde periodes. Hoe noorderlijker je bent hoe langer het verschijnsel te ervaren is met Svalbard als topper in lengte. Het is de meest noordelijke plek waar nog redelijk gemakkelijk te komen is. Wie de middernachtzon mee wil maken hoeft dus eigenlijk alleen de poolcirkel over te gaan in het noorden van Noorwegen, Zweden of Finland of te vliegen of varen naar Svalbard. Leuk is altijd de zon vanaf een bergtop na het zakken om 24.00 uur weer langzaam omhoog te zien gaan. De mooiste plekken zijn aan de kusten of andere plekken met water aan de horizon. Bekijk het bij VisitNorway voor Noorwegen bijvoorbeeld (zie de links rechts).